30 jul Irrationele emoties: maak weer een mug van die olifant!

Nadat ik dit boek ontving heeft het een nog een flinke tijd geduurd voordat ik aan het schrijven ben geslagen. Ik stelde het zover uit dat zelfs hoofdredacteur Cecile voorzichtige mailtjes met vragen over mijn vorderingen begon te sturen. Het is nu niet zo dat ik (overmatig) lui ben of iets dergelijks (nee, écht niet!). Nee, ik heb last van irrationele emoties. De reden dat ik het zo lang uitstelde, was pure faalangst. Dit is namelijk mijn eerste boekrecensie voor een blog en dus kwamen er onbewust allemaal gedachten, emoties en daarbijbehorende uitstelsmoesjes om de hoek kijken. Alles om maar niet met de recensie bezig te hoeven zijn. Toevallig (en gelukkig) kan het boek dat ik moest recenseren uitleggen wat mijn probleem nu precies is en hoe ik het in de toekomst kan tegengaan!

Zelf lezen hoe je van een olifant weer een mug kunt maken? Tot en met 24 augustus kun je meedoen aan onze winactie om een exemplaar van ‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’ te winnen!

‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’

Ik denk eigenlijk dat iedereen wel eens last heeft van irrationele emoties. Emoties die in de weg staan van wat je wilt bereiken en het moeilijker maken om bestaande problemen op te lossen. En één plek waar je al helemaal niet het slachtoffer wilt zijn van onhandige emoties, is je werk. In het boek ‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’ vertellen Theo IJzermans (†2008; psycholoog, psychotherapeut en trainer/coach) en Roderik Bender (psycholoog en trainer/coach) hoe je beter om kunt gaan met emoties op het werk, door middel van Rationele Effectiviteitstraining (RET).

‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’ is het vervolg op ‘Beren op de weg, spinsels in je hoofd’. In ‘Beren op de weg, spinsels in je hoofd’ wordt RET voor het eerst uitgelegd en in ‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’ wordt dieper ingegaan op problemen als uitstelgedrag, weerstand tegen verandering, schuldgevoel en onzekerheid. Met RET leer je de negatieve emoties en de gedachten die irrationele emoties veroorzaken te herkennen, om ze vervolgens door middel van kritische vragen aan jezelf om te zetten in efficiëntere versies van deze gedachten en emoties. Kortom, gedachten en emoties waar je wél iets mee kunt!

Irrationele emoties

Emoties zijn alles behalve nutteloos. In het boek wordt daarom ook duidelijk gezegd dat RET niet staat voor het onderdrukken van rationele (productieve, behulpzame) emoties. Bij irrationele emoties klopt de verhouding tussen de intensiteit van de emotie niet in verhouding tot de ernst van de gebeurtenis. Deze laatste emoties kun je beter wel veranderen.

Voorbeelden van irrationele emoties zijn: blinde woede (incl. extreem schuldgevoel), paniek, euforie en depressie. Deze emoties zorgen ervoor dat je of geen actie onderneemt (vermijdend gedrag), of juist helemaal doorslaat. Bijvoorbeeld door je irritante collega de huid vol te schelden. Niet erg handig op de werkvloer… Ook staan irrationele emoties je in de weg om adequaat te kunnen werken en je problemen op te lossen. Zo kunnen irrationele emoties ervoor zorgen dat je dingen gaat uitstellen of vermijden, waardoor je niet alleen voorkomt dat je probleem wordt opgelost, maar je jezelf ook nog eens schuldig gaat voelen.

Emoties die er wel voor kunnen zorgen dat je actie onderneemt om de situatie te verbeteren zijn: geïrriteerdheid, bezorgdheid, tevredenheid, teleurstelling. Omdat ze een mildere vorm aannemen, is de kans kleiner dat je passief wordt of uit je vel springt. Daarnaast helpen ze je om op een assertieve manier actie te ondernemen en stress te verminderen.

Irrationele gedachten

Irrationele emoties zijn verbonden aan irrationele gedachten. Veel voorkomende irrationele gedachten zijn:

• Alles moet perfect!
• Als ik er iets van zeg vinden ze me niet meer aardig.
• Ik kan er niet tegen!
• Hoe dúrft zij zich niet aan de afspraak te houden!

Irrationele kernideeën

Irrationele gedachten komen weer voort uit irrationele ideeën die vaak diepgeworteld in je karakter zitten. Volgens het boek zijn er drie irrationele kernideeën:

1. Rampdenken – Als ik mijn baan verlies, is dat het ergste wat mij kan overkomen.
2. Lage frustratietolerantie – Het is onverdraaglijk dat mijn medewerkers niet doen wat ik zeg.
3. Globale evaluatie van personen – Iemand die zoiets doet, is geen goede professional.

Deze kernideeën overlappen elkaar vaak. Zo kan een ‘liefdesjunk’ drie verschillende kernideeën hebben: Het is onverdraaglijk als mensen mij niet mogen of respecteren (lage frustratietolerantie), of Als iemand mij niet mag, ben ik kennelijk niet de moeite waard (globale evaluatie), of Het is verschrikkelijk als mensen mij niet mogen (rampdenken).

Veranderingsstrategieën

Maar wat doe je hier nu aan? Nou, eigenlijk heel logisch: je daagt je irrationele denktrant uit. Dit kan door vragen te stellen (‘Stel dat …, wat betekent dat voor mij?’ ‘Helpt deze gedachte om mijn doel te bereiken?’ ‘Hoe logisch is het om anderen toe te staan af en toe fouten te maken, maar om dit jezelf niet toe te staan?’)

Een andere manier is door over de grens te gaan en jezelf zo veel mogelijk in voor jou moeilijke situaties te brengen. Dan móet je er wel mee leren omgaan. Je kunt dit doen door het rustig en over een langere periode aan te pakken en telkens te evalueren, of jezelf juist direct in het diepe te gooien. Het boek geeft meerdere tips over hoe je dit soort gedragsexperimenten kunt aanpakken.

Hoe werkt dit in de praktijk?

Volgens de schrijvers van het boek is RET hard werken. Ook is er een kans dat je de hulp van een specialist nodig hebt om je problemen echt op te lossen. Wil je het toch zelf proberen, volg dan de ABC-methode die in het boek wordt beschreven, waarbij je analyseert wat je precies overkomt, wat jouw manier van denken over deze situatie is, en hoe dit maakt dat je jezelf zo gaat gedragen. Vervolgens kun je jezelf kritische vragen gaan stellen en gedragsexperimenten opzetten.

Het leven is niet altijd leuk…

Ik vind het een helder boek dat in relatief weinig pagina’s (138) uitlegt wat irrationele gedachten, emoties en ideeën zijn en hoe je ze tegen kunt gaan. Wat ik vooral handig vond, waren de voorbeelden van irrationele gedachten en ideeën die er zijn, omdat je vaak niet door hebt dat je ze hebt.

De situaties die in het boek worden beschreven, zijn namelijk pijnlijk alledaags. Van de werknemer die kookt van woede omdat men zich weer niet aan de afspraken houdt, tot de leidinggevende die het niet over haar hart kan verkrijgen om slecht nieuws aan haar werknemers over te brengen. Het zijn steeds terugkomende situaties die je je leven lang continu meemaakt. Totdat je doorkrijgt wat er gebeurt, waar het aan ligt en dat je er wat tegen kunt doen.

Iets wat redelijk vaak genoemd wordt, is dat het leven niet altijd leuk is, hoe graag je dat ook zou willen. Je moet soms ook taken doen die je niet leuk vindt. En dat jij een bepaalde kijk op het leven hebt, hoeft niet te betekenen dat iemand anders het ook zo ziet.

…maar je kunt er wel zelf iets aan doen

Op de een of andere manier irriteerde mij dit een beetje. Ik denk dat het ook goed is om een bepaalde visie van het leven te hebben en dit zo veel mogelijk na te streven. Blindelings accepteren dat ‘het leven niet altijd leuk is’, vind ik daarom ook weer geen goed idee. Vind je dat het leven leuker moet zijn dan het is, ga dan niet bij de pakken neerzitten en doe je best om dit te veranderen.

Wel leuk natuurlijk als je dat op een efficiënte manier kunt doen, zonder dat je jezelf onnodig in de weg staat. Lukt je dat dus niet, of heb je anderszins last van irrationele emoties en gedachten die je in de weg zitten, dan is dit boek zeker een aanrader. Ik zal mezelf in ieder geval met kritische vragen bestoken als ik weer uitstelneigingen vertoon!

Hoe gaan jullie met irrationele gedachten en emoties om? En is het eigenlijk wel nodig om er iets tegen te doen, als toch bijna iedereen hier last van heeft?

Winactie: je eigen exemplaar van ‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’ winnen

Zelf lezen hoe je van een olifant weer een mug kunt maken? Tot en met maandag 24 augustus 2015 kun je meedoen aan onze winactie om een exemplaar van ‘Hoe maak ik van een olifant weer een mug?’ te winnen! Het enige wat je hoeft te doen is een reactie achterlaten waarin je zegt dat je wilt winnen.