28 mei Gelukkig werken: doe de test ‘autonomie op het werk’

Wat is het recept voor geluk? Sigmund Freud: ‘Werk en liefde.’ De Nederlandse economie is de laatste decennia veranderd in een diensteneconomie. Het werk dat we doen is steeds creatiever en minder routinematig geworden en juist hierdoor is het werkplezier ook toegenomen. Routinematig werk komt steeds minder voor in Westerse landen. Belonen en straffen werkt goed voor routinematig werk, maar juist niet voor artistiek, empathisch en niet-routinematig werk. Belonen en straffen gaat ervan uit dat werk van nature niet plezierig is. Organisaties zijn steeds meer egalitair geworden. Voor egalitaire organisaties heb je mensen nodig die gemotiveerd zijn vanuit zichzelf. Routinematig werk vraagt om aansturing, terwijl niet-routinematig werk een zelfstandige werkhouding vergt. Hoe motiveer je mensen? Hoe vergroot je werkgeluk?

Wat motiveert ons?

Volgens Daniel Pink zijn er drie niveaus van motivatie: 1) biologisch/ instinctmatig, 2) conditionering (belonen en straffen) en 3) intrinsieke motivatie. Biologische motivaties zijn de dierlijke aansturingen, zoals bijvoorbeeld honger en seks. Belonen en straffen werkt het beste bij gemakkelijk en routinematig werk. Op creatief, empathisch en niet-routinematig werk hebben beloningen en straffen vaak zelfs een negatief effect op onder andere de productiviteit. Bij dit soort werk kan het beste de intrinsieke motivatie van mensen worden gestimuleerd. Intrinsieke motivatie van mensen wordt bepaald door: autonomie, persoonlijke ontwikkeling (mastery) en zingeving. Wanneer deze facetten van een baan optimaal zijn, dan is de werknemer optimaal gemotiveerd. Deze facetten zijn gestoeld op de Self-Determination Theory van de onderzoekers Deci en Ryan. Volgens deze theorie bestaan er drie universele psychologisch aangeboren behoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. Wanneer aan deze behoeften gehoor is gegeven, dan zijn mensen gemotiveerd, productief en gelukkig.

Autonomie

Autonomie is anders dan onafhankelijkheid. Autonomie betekent handelen naar eigen keuze en kan dus ook betekenen dat je autonoom bent en ondertussen afhankelijk van elkaar bent. Autonomie zorgt voor een hoger conceptueel begrip, hogere cijfers, verhoogde vasthoudendheid op school en tijdens sport, hogere productiviteit, minder burnout en een hoger geluksniveau (Deci & Ryan).

Een organisatievorm die sterk gebaseerd is op autonomie is ‘ROWE’ (Results-Only Work Environment). Hiermee wordt bedoeld een werkomgeving gekenmerkt door geen verplichte werktijden. Het maakt niet uit hoe ze hun werk doen, wanneer of waar, als het resultaat maar goed is. De productiviteit neemt toe en stress neemt af. Mensen richten zich op hun werk in plaats van zich te richten of iemand hun betrapt op niet aanwezig zijn. Belangrijk is wel dat er goede afspraken worden gemaakt. Onze natuur is dat we nieuwsgierig zijn en dat we zelf richting geven. Autonomie is de belangrijkste van de drie universele menselijke behoeftes volgens de Self-Determination Theory.

Intrinsieke motivatie van mensen neemt toe wanneer hun autonomie op vier vlakken wordt vergroot (4T’s): hun taak (laat mensen zelf kiezen wat ze willen doen), hun tijd (niet belonen op het aantal uren, maar op het resultaat), hun techniek (hoe ze hun werk doen) en hun team. Mensen die intrinsiek worden gemotiveerd zijn fijner om mee samen te werken. (Gagné & Deci).

Hoe autonoom is jouw werk?

Geef aan op een schaal van 1-10 (0 = vrijwel geen, 10 = aanzienlijke hoeveelheid).

1. Hoe autonoom kun je jouw taken op het werk uitvoeren? Denk aan jouw belangrijkste verantwoordelijkheden en wat je doet op een gemiddelde dag.
2. Hoe autonoom kun je jouw eigen tijd indelen? Bijvoorbeeld wanneer je begint, wanneer je gaat en hoe je je tijd indeelt op je werk?
3. Hoe vrij ben je om zelf te kiezen met wie je samenwerkt op je werk?
4. Hoe vrij ben je in het kiezen van de technieken die je gebruikt om je belangrijkste verantwoordelijkheden uit te kunnen voeren?

Jouw totaal score: … (tel de antwoorden van 1 t/m 4 bij elkaar op)

De score valt ergens tussen de 0 en 40 punten (met 0 een Thaise gevangenis en 40 Woodstock). Een score van 27 is een mooie score. Echter als deze score bestaat uit drie achten voor taken, tijd en techniek, maar een drie voor team, dan heb je een zwakke plek voor de autonomie voor teams gevonden. Hier kun je aan werken.

Deel je ervaringen

Wil je hieronder aangeven hoe jij autonomie op het werk ervaart? Waar scoor je hoog op? Wat kan je verbeteren? Heb je tips voor andere lezers om hun autonomie te verbeteren?

In volgende blogs zal ik verder ingaan op intrinsieke motivatie en geluk. Dan komen persoonlijke ontwikkeling en zingeving aan bod als belangrijke ingrediënten voor werkgeluk.

Geïnteresseerd geraakt? Kom dan langs op de collegereeks Duurzaam bijtanken: Nieuwe inspiratie als brandstof voor de volhoudbaarheid van jezelf (pdf) met Prof. Klaas van Egmond, Dr. Ad Verbrugge, MSc. Michiel Hobbelt en Prof. Harry Kunneman. De sessies vinden plaats op 25 juni, 2 juli, 9 juli en 16 juli in Utrecht.

Credits foto fabriek: manhhai, credits foto gelukkige vrouw: Moyan Brenn, allebei licentie CC BY 2.0 (Commercieel hergebruik, inclusief aanpassing).